Hoe is het om als doof kind op te groeien in een horende familie? Voor veel dove kinderen betekent dit navigeren tussen twee werelden: een omgeving waarin gesproken taal de norm is en een zoektocht naar hun eigen identiteit binnen de dovencultuur.

In deze blog lees je hoe familie, communicatie en onderwijs de ervaringen van dove kinderen in horende gezinnen beïnvloeden.

Een onverwachte diagnose

Mijn doofheid werd vastgesteld rond mijn vierde of vijfde levensjaar. Het was een moment dat mijn ouders nooit hadden verwacht. Ze waren net naar Nederland geëmigreerd en hadden hun weg nog niet gevonden in een nieuwe cultuur en taal. De diagnose was voor hen dan ook een enorme schok. Ze wisten niet of er scholen voor doven waren, welke hulpmiddelen beschikbaar waren of hoe ze het beste met mijn situatie moesten omgaan. De taalbarrière maakte het extra moeilijk om de juiste informatie te krijgen. Gelukkig vonden ze al snel steun bij verschillende instanties, waaronder de GGD, die hen begeleiden in het maken van de juiste keuzes voor mijn toekomst. Door gesprekken met professionals leerden ze over de verschillende mogelijkheden die er waren, van dovenscholen tot logopedie en hulpmiddelen zoals gehoorapparaten. Toch was er altijd een gevoel van onbekendheid: ze moesten zich aanpassen aan een nieuw systeem, terwijl ze ook hun dochter moesten ondersteunen die in hun ogen een wereld ontdekte die ze zelf niet konden begrijpen. 

Communicatie en familiebanden

Ondanks de uitdagingen voelde ik me als kind nooit echt anders. Mijn horende zusjes leerden gebarentaal, waardoor de communicatie binnen ons gezin gemakkelijker werd. Mijn ouders deden extra hun best om ons te ondersteunen, vooral nadat mijn jongere zusje ook doof bleek te zijn. Toch waren er momenten van frustratie en onbegrip, maar die hebben mij juist geleerd om zelfstandig te zijn en mijn eigen weg te vinden. De familie gaf me de ruimte om mijn eigen pad te vinden en zelf informatie te zoeken. Hoewel het soms voelde als ‘zoek het maar uit’, heeft dit me geleerd om zelfstandig te zijn en met tegenslagen om te gaan. 

Onderwijs en zelfstandigheid

Mijn ouders kozen ervoor om mij naar een dove/slechthorende school te sturen. Daar kreeg ik veel logopedie, maar gebarentaal werd toen nauwelijks gebruikt. Dit gaf mij later de mogelijkheid om me zowel in de horende als de dove wereld thuis te voelen. Hoewel de dovenwereld klein is, heb ik geleerd dat de wereld daarbuiten vol mogelijkheden zit. Een van de grootste uitdagingen in mijn leven was de beslissing om een cochleair implantaat (CI) te nemen. Mijn ouders waren hier fel op tegen, maar toen ik 18 werd, besloot ik zelf een afspraak te maken. Dit symboliseert voor mij de zelfstandigheid die ik door mijn opvoeding heb ontwikkeld. 

Reactie van mijn familie op de dovencultuur

Mijn familie reageerde altijd positief op mijn betrokkenheid bij de dovencultuur. Grappig genoeg vonden ze mijn dove vrienden - en die van mijn dove zusjes- veel leuker dan de vrienden van mijn horende zusjes, haha! Dit liet me zien hoe open ze stonden voor mijn wereld en hoe belangrijk sociale verbindingen voor hen waren. 

Wat horende families kunnen leren

Voor horende families met dove kinderen is het zeer belangrijk om gebarentaal te leren en hun kinderen niet te onderschatten. Dove kinderen kunnen net zo veel als horende kinderen, zolang ze de juiste ondersteuning krijgen. Creëer een omgeving waarin ze zich begrepen en gewaardeerd voelen, dat maakt het verschil.

Een wereld waar iedereen mij begrijpt

Mijn jeugd was fijn en makkelijk. In mijn gezin spraken we allemaal gebarentaal, waardoor communicatie nooit een belemmering was. Iedereen begreep de uitdagingen van het doof zijn zonder dat ik iets hoefde uit te leggen. Dit voelde als een veilige en vertrouwde omgeving. 

Een groot voordeel van een dove familie is dat we dezelfde taal spreken en elkaar snel begrijpen. We ervaren dezelfde uitdagingen. Maar er is ook een groot nadeel; dat we in een relatief kleine wereld leven. Nieuws verspreidt zich razendsnel binnen ons gezin. Als ik iets bijzonders deed, wist iedereen het binnen een minuut. 

De horende wereld en sport

Sport heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in mijn leven. Maar in de horende sportwereld voel ik me vaak anders. Communicatie met trainers en teamgenoten verliep moeizaam. Pas toen ik bij Guyot (dovenschool) ging werken, kon ik makkelijker communiceren met mijn horende collega’s, omdat zij bekend zijn met de dovencultuur. Hierdoor voelde ik me begrepen op een manier die ik in de sportwereld miste.

In de horende wereld is communicatie een uitdaging. We gebruiken notities op de telefoon, lichaamstaal en een beetje liplezen. In het uitgaansleven wordt communicatie soms makkelijker als mensen gedronken hebben - maar ik zou willen dat ze ook nuchter diezelfde moeite deden.

Vooroordelen en gelijkwaardigheid

Sommige horende mensen vragen me hoe het is om in de dovenwereld of in een doof gezin te leven en vinden het zielig. Maar voor mij is het normaal. We communiceren gewoon anders, net zoals iemand die een andere taal spreekt. Onze oren werken niet, maar dat maakt ons niet minder.

Toekomst en inclusie

Ik hoop dat de toekomst voor doven positief blijft. De dovenwereld is een fantastische gemeenschap waar ik me thuis voel.  Gebarentaal is zeer belangrijk, vooral voor ouderen die te maken krijgen met ouderdomsdoofheid of al willen communiceren met baby’s d.m.v. babygebaren. De samenleving moet ook toegankelijker worden, met meer visuele waarschuwingen en gebarentaal in musea. Organisaties zoals TYD kunnen hierin een grote rol spelen. De dovenwereld is een fantastische gemeenschap waar ik me thuis voel. 

Slot: Twee Werelden, Één Boodschap

De verhalen van deze twee personen laten zien hoe doofheid opgroeien beïnvloedt, afhankelijk van de omgeving. Waar de een leerde navigeren tussen twee werelden, groeide de ander op in een volledig dove gemeenschap. Toch delen ze dezelfde boodschap: doofheid is geen beperking, maar een unieke manier van zijn.

Laten we samenwerken aan een wereld waarin inclusie en begrip de norm zijn – een wereld waarin iedereen dezelfde kansen krijgt, ongeacht hoe ze communiceren.